Rolą opiekuna jest także odpowiednie kierowanie procesem powstawania grupy i uczenie młodych współpracy w zespole, które są tak kluczowe dla skutecznego działania Młodzieżowej Rady. Poniżej przedstawiamy scenariusze prowadzenia ćwiczeń na budowanie zespołu i rozwijanie kompetencji współpracy wśród młodzieżowych radnych:
„BAGNO” – warsztat (1,5 h)
Celem gry jest:
Przygotować należy:
3 x teren na „bagno” o wymiarach 10 x 20 m., tereny „bagien” muszą leżeć w pewnym oddaleniu od siebie, tak aby grupy nie miały ze sobą kontaktu wzrokowego i nie słyszały się na wzajem; taśmę do oznaczenia granic trzech bagien; 18 (3×6) krążków do rzucania (frisbees); 15 (3 x 5) żetonów ew. szyszek.
Przebieg gry:
Każdej grupie mówi się że jest przedsiębiorstwem. Uczestnicy muszą wymyślić dla niego nazwę i cel działania (zarobienie miliona dolarów, wynalezienie samochodu nienapędzanego benzyną itp). Dla osiągnięcia tego celu muszą wspólnie przejść przez bagno. Symbolizuje ono trudności, jakie mogą napotkać na swojej drodze ze strony innych firm lub z powodu własnych nietrafionych decyzji.
Zasobami niezbędnymi do przejścia bagna są plastikowe krążki. Na terenie bagna można stawać tylko na nich. Każda grupa dostaje, oprócz 5-6 plastikowych krążków, 5 żetonów lub innych przedmiotów, którymi płaci za każdą minutę porozumiewania się werbalnego (1 żeton – 1 min.) w czasie dowolnie przez siebie wybranym.
Zadaniem grupy jest przejście bagna wzdłuż. Bagno przechodzi się w całkowitym milczeniu. Gdy ktokolwiek dotknie bagna cała grupa wraca na start (wersja łatwiejsza – wraca tylko ta osoba, która weszła w kontakt z bagnem). Wszyscy członkowie zespołu muszą znaleźć się w obrębie bagna, zanim ktokolwiek będzie mógł z niego wyjść. Nikt postronny nie może wchodzić na teren bagna ani z boku podawać zasobów. Zespół jest odpowiedzialny za kontrolę zgodności postępowania wszystkich jego członków zgodnie z zasadami (np. rejestrowanie faktu, że ktoś dotknął ziemi).
Grupa ma 60 min. na wykonanie zadania. Gra kończy się, gdy wszyscy przejdą przez bagno lub gdy upłynie wyznaczony czas.
Omówienie ćwiczenia (około 30 min.) powinno przebiegać na trzech płaszczyznach:
Cechy przywódcze:
Procesy zachodzące w grupie:
Porozumiewanie się. Sensem wymogu milczenia jest ograniczenie możliwości tych, którzy są silni werbalnie i umożliwienie wyłonienia różnych gremiów przywódczych lub przywódców.
Należy pozwolić uczniom dać upust swoim frustracjom i satysfakcjom, a następnie zastanowić się wspólnie nad ich przyczynami.
Ćwiczenie „Marsz zaufania” – wszyscy radni (15 min.)
Celem ćwiczenia jest:
doświadczenie przez uczestników sytuacji, w której muszą zaufać innym albo wziąć na siebie odpowiedzialność za innych (kierujący marszem).
Przygotować należy:
Teren wybrany tak, by nie było na nim rzeczy mogących wyrządzić krzywdę uczestnikom marszu, chustki („bandanki”) dla każdego uczestnika, linę.
Przebieg ćwiczenia:
Uczniowie, pomagając sobie nawzajem, zawiązują „bandanki” tak, by zasłaniały oczy. Następnie ustawiają się w rzędzie (jedna osoba za drugą). Z jednej strony rzędu rozciągamy linę, którą każdy z uczestników chwyta w dłoń. Wyznaczamy trzy osoby (na początku, w środku i na końcu rzędu), których zadaniem jest doprowadzić wszystkich do miejsca wskazanego przez kierujących ćwiczeniem.
Omówienie ćwiczenia (w grupach – czas trwania: ok.15 min. lub tyle, ile okaże się to konieczne) powinno koncentrować się wokół przeżyć uczestników w trakcie marszu. Możemy też poprosić ich, by odwołali się do znanych im sytuacji (z ich osobistych doświadczeń, literatury, filmu), kiedy ludzie musieli sobie nawzajem zaufać. Dlaczego zaufanie jest takie ważne? Co się dzieje, gdy ludzie przestają sobie ufać?
Ćwiczenie „Siec pajęcza” – w grupach (1,5h)
Celem ćwiczenia jest:
Przygotować należy:
„pajęczynę” – robimy ją ze sznurka, który rozplatamy pomiędzy trzema drzewami odległymi od siebie o około 2 metry każde; dolna krawędź pajęczyny powinna być około 30-40 cm nad powierzchnią ziemi, górna około 2 metry; w strukturze „pajęczyny” powinny znajdować się otwory przez które mogą przecisnąć się członkowie grupy; liczba tych otworów powinna być równa liczbie uczestników grupy; otwory powinny być różnej wielkości (chodzi o zróżnicowanie stopnia trudności w ich pokonywaniu) i usytuowane równomiernie na całym obszarze „pajęczyny”; najmniejsze otwory powinny być mniej więcej o kilka (!) centymetrów szersze niż szerokość ramion przeciętnego uczestnika;
Przebieg ćwiczenia:
Przed rozpoczęciem ćwiczenia sprawdź, czy na terenie, gdzie będzie się ono odbywać nie ma czegoś, co mogłoby zagrażać bezpieczeństwu uczestników np. kamieni, kawałków szkła itp. Wyjaśnij uczestnikom reguły gry. Każda grupa ma 1 godzinę na przedostanie się przez „pajęczynę”. Każda osoba, która jakąkolwiek częścią ciała dotknie sznurka musi wrócić i próbować kolejny raz. Uczniowie mogą sobie nawzajem pomagać w przedostaniu się „na drugą stronę” (niezależnie od tego, z której strony „pajęczyny” się znajdują). Jednakże osoby wspomagające obowiązują te same reguły: nie wolno im dotykać sznurka. Oczywiście zabronione jest pokonywanie „pajęczyny” poniżej dolnego, lub powyżej górnego sznurka. Po przedostaniu się któregoś z uczestników na drugą stronę otwór, którym to nastąpiło zaznaczany jest przez prowadzącego i nie może być używany przez inną osobę. Otwór taki można jednak „odblokować” jeśli ktoś przedostanie się przezeń z powrotem do wnętrza „pajęczyny” nie dotykając sznurka.
Można wyznaczyć jedną lub dwie osoby jako obserwatorów. Zadaniem obserwatora jest notowanie podczas ćwiczenia, jak przebiegało podejmowanie decyzji wewnątrz grupy (np. dotyczących wyboru strategii związanych z realizacją zadania), które osoby pełniły rolę lidera, jaki styl przywództwa reprezentowały itp. Obserwatorzy mogą być ponadto odpowiedzialni za sygnalizowanie członkom grupy, że w czasie pokonywania otworu, któraś z osób dotknęła sznurka.
Uwaga: Cały czas czuwaj nad bezpiecznym przebiegiem ćwiczenia!
Omówienie ćwiczenia – wszyscy uczestnicy 30 min.
Powiedz, że najbliższe 30 minut chciałbyś poświęcić na to, by uczestnicy mogli „na gorąco” wyrazić swoje opinie i uczucia dotyczące tego, co zdarzyło się podczas ćwiczenia. Obecność wszystkich jest bardzo istotna, żeby można było porównać relacje z wszystkich grup. Spytaj uczestników, jak oceniają relacje między sobą w swoich grupach od początku ćwiczenia i jak się zmieniały. Czy pogłębiła się współpraca, czy lepiej się rozumieją, czy bardziej sobie ufają? Czy i jaki wpływ miało ćwiczenie na relacje w grupie?
